Kraj Niemcy

Stolica: Berlin
Waluta: euro (EUR), 1 EUR = 100 centów
Wiza: nie jest wymagana
Język: niemiecki
Napięcie: 230 V
Powierzchnia: 357 121 km²
Ludność: 82 398,3 tys.

Alpy Bawarskie

Baden

Bawaria

Berlin

Multikulturowa mieszanka nowoczesnej stolicy z mnóstwem oryginalnych budynków.

Informacje ogólne

Berlin to coś więcej niż tylko stolica Niemiec. Nowoczesna metropolia jest tak różnorodna, pełna kontrastów i braku spójności architektonicznej, że pozytywnie zaskoczy wszystkich turystów lubiących zwiedzać ogromne aglomeracje. Zabudowa jest bowiem prawdziwą mieszanką różnych stylów i epok, stawiającą klasyczne kamienice obok futurystycznych wieżowców, pełnych szkła i stali. Chęć poznania nawet najmniejszych zaułków ukrytych w betonowej dżungli może okazać się turystycznym wyzwaniem, aczkolwiek większość atrakcji jest rozrzucona po całej powierzchni miasta i zobaczenie przynajmniej ich niewielkiej części, wiąże się z poznaniem najodleglejszych dzielnic. Berlin nieustannie rozrasta się, pochłaniając kolejne obszary, w których na turystów czeka wiele ciekawych miejsc. Miasto, w którym ciągle coś się dzieje i coś się zmienia, potrafi zaskoczyć pozytywnymi zmianami nawet po kilkumiesięcznej nieobecności. Berlin tętni życiem non stop, powstają nowe muzea, kwitnie życie teatralne, a przejawem bogactwa kulturowego są niezliczone galerie i masowe imprezy. Zielone tereny dają wytchnienie mieszkańcom od pracy i orzeźwiający wypoczynek turystom, natomiast wspaniałe parki należą do najbogatszych w kraju, jeżeli chodzi o zróżnicowanie roślinne. Niepowtarzalna atmosfera przyciąga tam artystów z całego świata oraz młodych ludzi pragnących uczestniczyć w ciekawych wydarzeniach i koncertach. Berlin jest nie tylko stolicą Niemiec, ale także potężną metropolią stojącą na granicy Wschodu i Zachodu, gdzie zaobserwować można miksturę ras, kultur i postaw ludzkich. Na krótkiej wycieczce da się jedynie zobaczyć niewielką część ciekawych miejsc, dlatego żeby odkryć wszystkie szczegóły ukryte nawet na najmniejszej ulicy, będzie potrzebne co najmniej kilka dni. Jeżeli kogoś na poważnie zainteresuje ta kosmopolityczna stolica, będzie chciał do niej wrócić przy najbliższej okazji.

Stolica i największe miasto Republiki Federalnej Niemiec jest jednocześnie największym miastem Unii Europejskiej zaraz po Londynie i Paryżu, położonym w północno-wschodniej części kraju nad rzeką Hawelą i Sprewą. Berlin otoczony jest także krainą Brandenburgii i znajduje się między płaskowyżem Barnim i Teltow. W dwunastu dzielnicach, z których każda ma oddzielny samorząd i prawa, mieszka około 3,5 mln osób. Obecnie realizowane są tam najśmielsze wizje architektów stawiających znak równości między klasyczną zabudową a marmurowymi gzymsami, chromowanymi balustradami i starannie utrzymanymi fasadami. Z racji wysokiej rangi Berlin jest również ważnym węzłem komunikacyjnym Niemiec i Europy, siedzibą prezydenta i niemieckiego Bundestagu oraz centrum administracyjno-naukowo-edukacyjnym. Symbolem miasta jest niedźwiedź, który wywodzi się od jednego z XIII-wiecznych założycieli – Albrechta Niedźwiedzia, a wizerunek zwierzęcia można spotkać w herbie, na pomnikach, w wielu miejscach oraz w berlińskim ZOO.

Chociaż życie na ulicach Berlina toczy się własnym rytmem, wyczuwalny jest oddech historii – długiej, skomplikowanej i tragicznej. Obszar dzisiejszego miasta zamieszkiwany był już w epoce brązu, a pierwsze plemiona Germanów pojawiły się tam w czasie wielkiej migracji w okresie XIII-XII w. p.n.e. Kilka stuleci później osiedlili się Swebowie (późniejsi Szwabowie), a gdy pojawiły się wojska Karola Wielkiego (IX w.), ta część dzisiejszych Niemiec była zamieszkiwana przez zachodniosłowiański związek plemienny Hawelan. Powstał wtedy gród Kopanica, którym dowodził książę Jaksa. W późniejszych wiekach na jednej z wysp Sperawy wyrosło osiedle Colln, które połączyło się z Berlinem w 1307 r., a mieszkańcy wybudowali pierwszy ratusz. Od XV w. Berlin pełnił funkcję stolicy Marchii Brandenburskiej, Królestwa Prus (kiedy stał się rezydencją królewską Fryderyka I), cesarstwa Hohenzollernów – II Rzeszy Niemieckiej, Republiki Weimarskiej po I wojnie światowej, III Rzeszy utworzonej w 1933 r., NRD oraz współczesnych, zjednoczonych Niemiec od 1991 r. Najtragiczniejszym w skutkach konfliktem dla miasta była II wojna światowa, kiedy klęskę Niemiec przypieczętowały alianckie bombardowania i walka o zdobycie Berlina, podczas której wojska radzieckie zamieniły miasto w morze ruin. Od 1949 r., po powstaniu NRD i RFN, stolica została podzielony na strefy okupacyjne: Berlin Wschodni i Berlin Zachodni, które w latach 1961-1989 były przedzielone słynnym murem berlińskim. Zburzenie muru stało się symbolem zjednoczenia dwóch części miasta i dwóch państw niemieckich, a także początkiem swobody kulturalnej i wzrostu gospodarczego jednaj z najnowocześniejszych stolic Europy.

Turystów przybywających do miasta uderza fakt, że Berlin ma właściwie dwa centra: Alexanderplatz wyznaczający historyczne centrum Berlin-Mitte z charakterystycznym symbolem NRD, czyli wieżą telewizyjną, oraz Kurfurstendamm – gwarne serce zachodniej części. Chociaż rozległość śródmieścia może onieśmielać, z dobrą mapą orientacja nie powinna stwarzać problemów. Większość turystów zaczyna przygodę ze stolicą od Bramy Brandenburskiej i alei Unter den Linden – starego traktu wiodącego od dawnego pałacu cesarskiego do dzielnic Charlottenburg i Poczdam. Turysta widzi tam co chwilę ślady historii miasta i Prus, niemniej należy pamiętać, że większość budynków to rekonstrukcje budowli, które znikły z mapy podczas ostatniej wojny. Słynna Brama Brandenburska otwierająca drogę do Berlin-Mitte, jedna z czternastu bram miasta, w okresie „zimnej wojny” była zamknięta murem rozgraniczającym obie część Berlina. Sama konstrukcja symbolizująca nie tylko miasto, ale także Pokój i Wolność, została zbudowana w latach 1788-1791, na zlecenie króla Fryderyka Wilhelma II. Architekci wzorowali się na ateńskim wejściu otwierającym drogę na Akropol i obecnie jest to najważniejsza i najczęściej fotografowana atrakcja miasta. Na pamiątkowe zdjęcie zasługują doryckie kolumny dźwigające szeroki gzyms, na którym ustawiono rydwan zaprzężony w cztery konie powożone przez boginię pokoju Ejrene, wyposażoną w wojskowe odznaczenia. Pod bramą defilowały wojska Napoleona, odbywały się uroczystości zwycięstwa w bitwie pod Waterloo, wojska Hitlera demonstrowały swoją siłę, natomiast obecnie odbywają się pod nią najrozmaitsze imprezy, a dla turystów jest to doskonały punkt orientacyjny.

Przed wyruszeniem na reprezentacyjną i najbardziej pruską w Berlinie aleję Unter den Linden, warto złapać oddech na czworokątnym Pariser Platz i zebrać siły przed zwiedzaniem galerii Deutsche Guggenheim z ekspozycjami wybitnych artystów z całego świata. Nieco dalej wznosi się XX-wieczny, neobarokowy budynek Biblioteki Państwowej z najcenniejszymi skarbami piśmiennictwa oraz gmach Uniwersytetu Humboldta, przed którym z konnego pomnika spogląda na przechodniów Fryderyk Wielki – efekt pracy wybitego rzeźbiarza Karla Friedricha Schinkla. Pokonując dalej August-Babel-Platz wzorowany na rzymskim forum (placu publicznym), mija się wspaniałą Operę Państwową odtworzoną według oryginalnych planów z XVIII wieku i wiele innych budynków o XIX-wiecznym rodowodzie (np.: Berlińską Salę Koncertową czy teatr Schauspielhaus). O ofiarach różnych dyktatur i wojen opowiada budynek-pomnik Odwach, natomiast pobliski Zeughaus – zabytkowy budynek o militarnym przeznaczeniu jest obecnie częścią Niemieckiego Muzeum Historycznego. Nie powinno się również zapominać o skłaniającym do refleksji, intrygującym pomniku upamiętniającym zagładę Żydów podczas II wojny światowej – Holocaust Denkmal, którego nietypowa konstrukcja obrazuje wizje współczesnych artystów, wprawiające jednocześnie w głęboką zadumę. Z głównego szlaku odbić można do katedry św. Jadwigi ustawionej na rogu BabelPlatz. Historia imponującej świątyni z zieloną kopułą, która pierwotnie mała służyć wyznawcom różnych religii, sięga XV wieku. Budynek odbudowany po II wojnie światowej przyciąga uwagę dekoracjami architektonicznymi i wnętrzem goszczącym koncerty muzyki klasycznej. Unter den Linden jest generalnie arterią, na której odbywają się najatrakcyjniejsze imprezy w mieście, gdzie spacerują turyści i przesiadują studenci. Przy jej zakończeniu wznosi się jeden z piękniejszych mostów Berlina – Most Zamkowy (Schlossbrucke), ozdobiony marmurowymi rzeźbami, wyglądającymi najkorzystniej w wieczornym oświetleniu. Miłośnicy historii i sztuki powinni w tym momencie skręcić na Wyspę Muzeów – fragment lądu oblany wodami Sperawy, gdzie znajduje się pięć placówek muzealnych z kolekcjami sztuki greckiej, rzymskiej, egipskiej i wieloma innymi ekspozycjami poświęconymi wszelkim formom sztuki z całego świata. Turyści bardzo często traktują wyprawę do tych muzeów jako główny powód wizyty w Berlinie.

Zaraz za kanałem Sperawy wyłania się olbrzymia, neobarokowa katedra berlińska Berliner Dom z charakterystyczną, zieloną kopułą, widoczną z odległych zakątków miasta. Budynek wzorowany na bazylice św. Piotra w Rzymie powstał pierwotnie w latach 1893-1905 i zachwyca pełnym przepychu wnętrzem ozdobionym płaskorzeźbami i malowidłami magicznie oświetlonymi promieniami słonecznymi, przebijającymi się przez kolorowe witraże. Można tam również zwiedzić kryptę rodziny Hohenzollernów i wspiąć się na platformę widokową, by z wysoka sfotografować panoramę tej części miasta. Kolejnym ważnym punktem na trasie jest Alexanderplatz rozdzielony estakadą kolejki miejskiej. Otwarty teren kojarzy się głównie z wysoką na 365 m wieżą telewizyjną Fernsehturm, której stalowa kula oferuje turystom najlepszy z możliwych tarasów widokowych wraz z możliwością konsumpcji pysznego obiadu w wyjątkowym miejscu. Sam plac natomiast był w przeszłości targiem zwierząt, miejscem handlu i musztry żołnierzy, a swoją nazwę otrzymał od cara Rosji Aleksandra I, który w wieku XIX odwiedził Fryderyka Wilhelma III. Będąc w tej części miasta warto jeszcze zwrócić uwagę na czerwony budynek ratusza miejskiego Berliner Rathaus, znacznie odróżniający się od berlińskiej zabudowy unikalną architekturą, Żydowskie Centrum Kulturalne i polecane przede wszystkim dzieciom Muzeum Przyrodnicze.

Brama Brandenburska jest również wrotami do Zachodniego Berlina, który wita turystów rozległym Platz der Republik, skrywającym siedzibę niemieckiego parlamentu. Bundestag swoją popularność zawdzięcza przeszklonej kopule będącej jednocześnie ciekawym punktem widokowym. Prace nad budową Bundestagu, nawiązującego architekturą do włoskiego renesansu, zakończyły się w 1894 r., a w dramatycznej historii zapisały się ważne wydarzenia, takie jak pożar wzniecony przez hitlerowców w 1933 r. i wysadzenie kopuły przez aliantów zaraz po zakończeniu II wojny światowej. Przeszkloną kopułę w końcu odbudowano, budynek przeszedł gruntowne remonty i jest obecnie jednym z najchętniej odwiedzanych miejsc w Berlinie, tym bardziej że wewnątrz skonstruowano specjalny, spiralny, ruchomy podest umożliwiający widzom śledzenie obrad parlamentu i oglądanie miasta z nietypowej perspektywy. Cały Platz der Republik sąsiaduje z takimi budynkami jak: Haus der Kulturen der Welt przypominający bumerang, kwadratowa dzwonnica Glockenturm, nowoczesne budynki rządowe i przeszklona siedziba kanclerza Kanzleramt, nazywana prześmiewczo „pralką”.

Tresc opisow dostarczana przez merlinx.

Kolejnym punktem, którego nie powinno się omijać, jest Potsdamer Platz, w pobliżu którego znajdował się Bunkier Hitlera. Obecnie jest to miejsce tętniące nowoczesnością, z modernistycznymi dziełami architektonicznymi, szklanymi drapaczami chmur i futurystyczną rotundą. Za wysokościowcami króluje nowoczesne Kulturforum – najważniejszy kompleks kulturalny Berlina, którego szczegółowe poznanie może zająć nawet kilka dni. Miłośnicy malarstwa i sztuki mogą tam przepaść na wiele godzin w tematycznych muzeach, galeriach, salach koncertowych i instytucjach kultury. Kolejnym niezwykle ciekawym miejscem jest Tiergarten – dawny plac defilad organizowanych przez pruskich władców, będący obecnie rozległym parkiem z romantycznym założeniem krajobrazowym. Cały teren poprzecinany jest labiryntem alejek spacerowych i ścieżek rowerowych, między którymi stworzono oczka wodne i jeziorka z malowniczymi mostkami. Co jakiś czas mija się pomniki znanych osobistości i postumenty związane z ważnymi wydarzeniami, a także obiekty rekreacyjne, kawiarnie i restauracje. Nad całością dumnie wznosi się widoczna prawie z każdego punktu w mieście, gigantyczna kolumna Siegessaule z królową zwycięstwa Wiktorią, zwaną osobliwie przez berlińczyków „Złotą Elz”. Małe dzieci z pewnością będą zadowolone z wizyty w pobliskim ogrodzie zoologicznym Zoologischer Garten, który jest najciekawszą tego typu placówką w Niemczech i oferuje niekończące się atrakcje również dla dorosłych.

Turyści zwiedzający Berlin na kilkudniowej wycieczce nie powinni omijać dzielnicy Charlottenburg, w której znajdują się takie zabytki jak pałacowo-parkowy kompleks dawnej rezydencji pruskich władców czy jeszcze jeden z symboli miasta – kościół Pamięci Cesarza Wilhelma, wyglądający po wojennych nalotach jak zniszczony ząb, zwany także przez berlińczyków „szminką z puderniczką”. Intrygujący zabytek mocno kontrastuje z budynkiem domu towarowego Europa Center, w którym z kolei można zrobić przerwę na kawę i zrobić zakupy. Przy okazji warto zobaczyć ciekawostkę w postaci szklanego zegara wodnego Wasseruhr oraz futurystycznej fontanny w kształcie kuli Wasserklops, przy której latem gromadzi się mnóstwo turystów. Luksusowe sklepy, banki, kawiarnie i dziesiątki lokali rozrywkowych mija się w trakcie spaceru po arterii Kurfurstendamm – ulicy młodości i dzikich rozrywek, niemniej uwagę zawsze przyciąga leżący kilka ulic dalej Schloss Charlottenburg, czyli wspomniany pałac (niestety po rekonstrukcji) zbudowany w XVII wieku dla Zofii Charlotty Hanowerskiej – żony Fryderyka I Pruskiego. Zwiedzanie wspaniałych komnat zwieńczone jest spacerem po ogromnym parku Schlosspark Charlottenburg z Belwederem i Mauzoleum – miejscem spoczynku króla Fryderyka Wilhelma III i jego małżonki Luizy.

Jeżeli ktoś chce poczuć nieco inną atmosferę Berlina, powinien zaglądnąć do dzielnicy Kreuzberg, gdzie łatwiej trafia się na turecką lub indyjską knajpkę, niż typowo niemiecką restaurację. Różnorodna społeczność zamieszkująca tę część miasta sprawia, że jest to opcja dla turystów pragnących poznać alternatywne oblicze Berlina. Do ciekawostek poza ścisłym centrum należy także Checkpoint Charlie, czyli dawne przejście graniczne między amerykańską a sowiecką strefą okupacyjną, Muzeum Muru Berlińskiego, dzielnica Pranzlauer Berg z modnymi pubami, kawiarniami, sklepami i galeriami, Browar Kultury Shultheiss, Volkspark Friedrichshain – ogromy teren parkowy z Bajkową Fontanną czy East Side Gallery, czyli odcinek dawnego muru berlińskiego pokryty dziełami artystów z całego świata.

Ponadto okolice z dala od centrum prezentują się niezwykle atrakcyjnie. W Dahlem można odpocząć od wielkomiejskiego zgiełku i zwiedzić kilka interesujących muzeów (Muzeum Sztuki Indyjskiej czy Muzeum Sztuki Wschodnioazjatyckiej) prezentujących unikatowe przedmioty kultu i mnóstwo eksponatów związanych z kulturą afrykańską i nie tylko. Ogród Botaniczny jest doskonałym miejscem na spacer, a nieco dalej znajduje się kraina lasów, jezior i wystawnych rezydencji – Zehlendorf i tam właśnie można wypoczywać w lecie na piaszczystej plaży Standbad oraz uprawiać sporty wodne.

Wiele ciekawych pubów można znaleźć na Oranienburger Strasse, natomiast za bardzo rozrywkowe miejsca uchodzą: okolica Potsdamer Platz, dzielnica Prenzlauer Berg, tereny festiwalowe Maifeld i jeden z najładniejszych amfiteatrów w Europie Waldbuhne. W mieście nieustannie coś się dzieje. Uwagę mediów z całego świata przyciąga Parada Miłości, słynny festiwal filmowy czy imprezy sportowe takie jak np.: Sechs-Tage-Rennen. Uznaniem berlińczyków i turystów cieszą się sceny teatralne, operowe, kabarety, kina i setki innych przedstawień odbywających się we wszystkich zakątkach miasta. Bogaty jest również świat clubbingu i alternatywnej sceny muzycznej, chociaż często odbywają się tam ogromne koncerty i imprezy masowe ściągające pasjonatów z całego globu. Na wieczornego drinka najlepiej wybrać się do barów w Charlottenburgu, w rejon Saving-Platz, Wilmesdorf, Schoneberg i Goltzstrasse, natomiast skupiska lokali czekają na Kreuzbergu, w okolicy Bergmannstrasse, Marheinekeplatz i Oranienstrasse. Takie atrakcje czekają na turystów w Berlinie Zachodnim, natomiast we wschodniej części miasta najpopularniejsze jest Mitte, okolice Centrum Kultury Tacheles, Prenzlauer Berg i Heckesche Hofe. Berlin jest również stolicą europejskich targów wszelakich branż, kiedy zjawiają się tam tysiące biznesmenów z najodleglejszych zakątków świata. I właśnie dla nich oraz dla milionów turystów odwiedzających co roku Berlin przygotowana jest baza noclegowa z całym spektrum wszystkich możliwych kategorii.

Walorów, atrakcji turystycznych, zabytków, muzeów (jest ich blisko 200) i wszystkich aspektów turystycznego Berlina nie sposób zliczyć, dlatego przed wyjazdem warto się zastanowić pod jakim kątem chce się zwiedzić poszczególne miejsca i jaką trasę wycieczki obrać. Z pewnością przydatna okaże się dobra mapa, wykwalifikowany przewodnik i wygodne buty pozwalające na wielogodzinne spacery.

Kuchnia

Kuchnia niemiecka może pozytywnie zaskoczyć turystów, im bardziej będą wgłębiali się w tajniki kulinarne poszczególnych regionów. Wbrew pozorom potrawy serwowane przez niemieckich kucharzy charakteryzują się dużą różnorodnością, niemniej bardzo często sprowadzane są do wspólnego mianownika: dużo i tłusto, ale przede wszystkim smacznie. Najlepiej będą się tam czuli kulinarni smakosze, dla których spożywanie kalorycznych i obfitych dań stanowi czystą przyjemność, a odkrywanie potraw niespotykanych nigdzie indziej na świecie okaże się kulinarną frajdą.

W schemacie dnia przeciętnego Niemca pojawiają się najczęściej trzy główne posiłki: fruhstuck, mittagessen i abendessen/abendbrot. Na obfite śniadanie (fruhstuck) składają się głównie białe kiełbaski, wędliny, sery, jajka pod różną postacią, dżem i musli. Przeważnie w dużych miastach uzupełnieniem jest późne śniadanie brunch lub drugie śniadanie zweites fruhstuck, niemniej wszyscy oczekują na porę obiadową między 12.00 a 14.00 – mittagessen (zupa, drugie danie, deser). Warto tutaj zaznaczyć, że restauracyjne dania z „menu” są tańsze niż potrawy z „karty dań” (speisekarte). Obiad może być jadany również późnym popołudniem i wieczorem, niemniej na zakończenie dnia, około godziny 20.00, powinno się spożyć kolację abendessen/abendbrot. Podczas zwiedzania niemieckich miast, gdy przyjdzie pora obiadowa, warto rozglądnąć się za takimi szyldami jak: Restaurant (restauracje), Gasthaus (gospody), Kneipe (knajpy) czy Cafe (kawiarnie). Bary szybkiej obsługi to schnellimbiss lub bude, natomiast chętnie odwiedzane winiarnie i piwiarnie widnieją odpowiednio pod szyldem weinstube i bierstube, chociaż nie sposób nie zauważyć, iż na wielu ulicach dominują tureckie kebaby, lokale azjatyckie i bary sushi.

Podstawowym składnikiem wielu dań jest po prostu chleb i tutaj wybór tego typu pieczywa jest znacznie szerszy niż w innych krajach. Nie sposób też wymienić wszystkich gatunków bułek, podobnie jak nazw dań obiadowych, niemniej zawsze jest w czym wybierać, a kubki smakowe pobudzają się na myśl o wspaniałych daniach mięsnych w zawiesistych sosach. Obiady wzorowane są na kuchni chłopskiej i składają się głównie z ziemniaków, kapusty oraz mięsa i tutaj królują przyrządzane na rozmaite sposoby: wołowina, wieprzowina, golonka, boczek i drób, choć smakosze gustują w sarninie, mięsie z dzika i zająca czy dzikim ptactwie (głównie bażanty). Ziemniaki mogą być podawane w różnych postaciach (gotowane, smażone, frytki, placki ziemniaczane), aczkolwiek w menu często pojawiają się knedle ziemniaczane, chlebowe, pyzy i kluski. Do tego dochodzi mięso w postaci najchętniej zamawianych sznycli, przeróżnych kotletów i pieczeni. Zupy nie są co prawda aż tak popularne, ale w przypadku niespodziewanego głodu można ulec gulaschsuppe (gulaszowej), kartofelsuppe (ziemniaczanej), zwiebelsuppe (cebulowej) lub bruhe (bulionowi). Można także skorzystać z opcji łączonej i zamówić danie jednogarnkowe – eintopf, przypominające gęstą zupę, zapiekankę lub gulasz.

Wybrane dania niemieckiej kuchni:

Linsensuppe – zupa z soczewicy podawana z kiełbaskami.

Kasseler Rippchen – wędzony kotlet z kością.

Leberkase – pokrojony klops podawany na gorąco w bułce z musztardą.

Schwartelbraten – pieczeń wieprzowa z kapustą kiszoną i knedlami z bułki.

Leberknodelsuppe – bawarski bulion z wątrobianymi klopsikami.

Hunsrucker Festessen – kiszona kapusta z ziemniakami i szynką.

Martinsgans – gęś faszerowana kasztanami i jabłkami serwowana na św. Marcina (11.XI)

Tresc opisow dostarczana przez merlinx.

Himmel und Erde – ziemniaki z cebulą i jabłkami, podawane w różnej formie, np.: z kaszanką.

Eisbein mit Erbspuree – pieczona golonka z kapustą gotowaną w szampanie i puree z groszku.

W niemieckim języku kulinarnym na stałe zapisało się słowo wurst odnoszące się do kiełbasianych specjalności podawanych najczęściej jako przekąska lub lekki lunch. Oprócz tradycyjnych kiełbas pod różną postacią, mogą to być frankfurterki, smaczne rheinische, nurnberger bratwurste i pfalzer, niemniej atrakcyjnie prezentują się białe kiełbaski z dodatkiem cebuli i natki pietruszki – weisswurst. Niezależnie od rodzaju restauracji, posiłek warto zakończyć kieliszkiem sznapsa – przykładowo porcją wódki enzian lub kirschwasser.

Z racji tego, że kuchnia niemiecka za sprawą historii spokrewniona jest z kuchnią austriacką, na stoły często trafia sznycel po wiedeńsku, zupa z knedlami, strudel jabłkowy z rodzynkami czy słodkie knedle z morelami.

Jeżeli ktoś nie przepada za dużą ilością mięsa może zawsze sięgnąć po ryby, których w Niemczech nie brakuje i tutaj zmysł smaku pobudzają świeże pstrągi łowione w rzekach i jeziorach, sandacze, śledzie pod różną postacią i karpie podawane później na przykład po turyńsku w sosie jarzynowym z dodatkiem buraków. Szefowie kuchni polecają dla wegetarian danie obazda – pastę z sera camembert, żółtka i masła podawanego z cienko pokrojoną surową cebulą i preclami, natomiast królewskim i bardzo smakowitym dodatkiem do wielu potraw są szparagi (sezon szparagowy trwa od kwietnia do końca czerwca, a szczególnie polecanymi regionami są Schwetzingen, Schrobenhausen i Beelitz).

Do popołudniowej kawy podawana jest zwykle duża porcja ciasta i tutaj Niemcy specjalizują się w sernikach, szarlotkach i plackach z owocami (głównie śliwkami i wiśniami), chociaż pozytywnie zaskoczyć może kaloryczny kaiserschmarrn, czyli naleśnik pokrojony w paski, posypany cukrem i rodzynkami, podawany z syropem owocowym. Specjalnością są także pączki kojarzące się głównie z karnawałem.

Podstawowym niemieckim napojem jest mimo wszystko piwo, którego historia sięga średniowiecza i związana jest z zakonnikami wykorzystującymi chmiel, słód i wodę do produkcji zacnego trunku. Przed wybraniem się do restauracji warto zapamiętać takie nazwy ja: helles (jasne), dunkles (ciemne), weissbier (białe pszeniczne) oraz lagerbier (lager z dolnej fermentacji). Picie piwa to wielowiekowa tradycja kultywowana najweselej w Monachium podczas słynnych dożynek chmielowych Oktoberfest. Chociaż każdy region warzy swoje ulubione piwa, konkurować z najlepszymi piwami z sąsiednich Czech mogą: fryzyjski Jever, bremeński Beck’s, dortmundzki DAB, berliński Berliner Kindl, drezdeńskie produkty browaru Radeberg czy znany każdemu piwoszowi Paulaner i Franziskaner. Z pasją pija się także ciemne piwo górnej fermentacji Schwarzbier, mocnego Bock’a czy kwaśne piwo pszeniczne górnej fermentacji Weizenbier. Warto przy tym pamiętać, że piwo z pianą na dwa palce zawsze jest najlepsze.

Koneserzy wina również mają w czym przebierać. Najlepsze wina typu Riesling osiągają wysokie ceny, a do najwyżej cenionych należą wina z rejonu Rheingau, Mozeli, Frankonii i Badenii. Warto czytać etykiety i zwracać uwagę na takie wyróżniki kategorii jak: Kabinett (najlżejsze z win), Spatlese (wina wysokiej jakości powstałe z całkowicie dojrzałych gron zebranych po ukończeniu normalnych zbiorów), Auslese (mocne wina z najbardziej dojrzałych kiści winogron, zebrane z pewnym opóźnieniem). Obfitość gatunków i szczepów staje się mimo wszystko problemem nawet dla koneserów, a dopasowanie wina do potrawy może okazać się trudnym wyzwaniem. Przed sięgnięciem po kartę win, warto zapamiętać takie słowa jak: słodki – suss, półwytrawny – halbtrocken i wytrawny – trocken oraz nazwę wina musującego sekt.

Po ciężkich i kalorycznych potrawach warto również sięgnąć po kieliszek czegoś mocniejszego. Chętnie pijaną wódką jest żytniówka Weizen Doppel Korn, winiak Wienbrand, a także rozmaite likiery i wódki ziołowo-korzenne. Znaną marką jest Jagermeister, Kummerling czy serwowany w Berlinie Kaulzdorferkrauter Likor, niemniej każdemu na zdrowie zawsze wyjdzie kieliszek likieru ziołowego z dodatkiem płatków złota – Goldwasser.

W samym Berlinie na uwagę z pewnością zasługuje półmisek rzeźnika zwany Berliner Schlachtplatte (kaszanka, podroby wieprzowe i gotowane mięso) oraz pszenne piwo z dodatkiem soku malinowego Berliner Weisse mit Schuss.

Obyczaje

Niemcy są co prawda najludniejszym krajem Europy, ale społeczeństwo odznacza się wyjątkową jednorodnością. Mniejszości narodowe zajmują niewielki procent ogółu, aczkolwiek na ulicach szczególnie największych miast można spotkać mnóstwo cudzoziemców i imigrantów, głównie z Turcji i krajów byłej Jugosławii, którzy osiedlili się tam po zakończeniu II wojny światowej. Społeczeństwo niemieckie nie charakteryzuje się pogłębioną duchowością religijną, niemniej jedna trzecia to zdeklarowani katolicy (głównie na południu kraju), a także protestanci (na północy).

Obecnie jest to kraj odgrywający bardzo ważną rolę na europejskiej scenie politycznej, w którym największe miasta prezentują się jako kosmopolityczne centra pełne zróżnicowania kulturowego. Za sposób na życie uchodzi tam korzystanie z bogatego życia nocnego i kulturalnego, co przekłada się na ogólny obraz społeczeństwa. Niemcy przywiązują również wielką wagę do wypoczynku i chociaż ich kraj nie dysponuje aż tyloma walorami przyrodniczymi co sąsiedzi, można liczyć na wspaniałą infrastrukturę turystyczną zorganizowaną na najwyższym poziomie. Sami Niemcy również lubią podróżować, dlatego niemieckich podróżników można spotkać na całym świecie, w najmniej spodziewanych zakątkach.

Po zakończeniu II wojny światowej najważniejszym wydarzeniem dla Niemców było zjednoczenie kraju w 1989 roku, które połączyło społeczeństwo, odsunęło na drugi plan podziały polityczne i historyczne oraz przyniosło mnóstwo korzyści również gospodarczych. Pomimo stereotypów związanych z podziałem na Niemców z Zachodu i Wschodu, niemiecka duma objawia się w znanych markach samochodów, autostradach, sportach narodowych, wielkich przedsięwzięciach budowlanych i temperamencie gospodarczym.

Cudzoziemcom Niemcy przedstawiają się jako kraj niezwykle czysty, punktualny, pełen świadomości ekologicznej, ładu, porządku i słynnej niemieckiej precyzji. Cechą społeczeństwa jest także zaangażowanie polityczne dążące do zerwania z trudną przeszłością oraz stawianie na edukację. Podróżując po kraju można także zauważyć wyraźnie zaznaczoną tożsamość regionalną, wiążącą ich mocno z „małymi ojczyznami” zwanymi landami. Luźne i oryginalne podejście Niemców do kultury i sztuki oraz ogromne środki wydawane na te cele sprawiają, że w tym kraju na wysokim poziomie rozwinął się teatr i opera, muzyka poważna, literatura, sztuka współczesna oraz kino.

Tresc opisow dostarczana przez merlinx.

Dzięki tym wszystkim aspektom współczesne Niemcy odbiegają od tradycyjnego wyobrażenia i dzięki multikulturowości sprzyjają rozwojowi turystyki. Nie każda kobieta musi kojarzyć się z imieniem Helga i obfitym biustem, a mężczyzna z dużym brzuchem, drogim samochodem czy jodłującym Bawarczykiem w krótkich spodniach z kuflem piwa w ręku. Szczególnie młode pokolenia walczą o zerwanie z tym stereotypem i w obiektywny sposób  mierzą się z trudną przeszłością. Naród niemiecki wywodzi się z takich plemion jak Germanowie, Frankowie, Sasi, Szwabowie czy Bawarowie, a szereg tradycji związanych z grupami etnicznymi jest bardzo mocno kultywowany i eksponowany w codziennym życiu. I tak Meklemburczycy uchodzą za zamkniętych w sobie, Sasi za pracowitych, Bawarczycy za ludzi przywiązanych do wiejskich tradycji, a Szwabowie za oszczędnych. Dla wielu Europejczyków przejawem niemieckiej gościnności jest słynny festiwal „Oktoberfest” (święto piwa i dożynki chmielowe organizowane w Monachium), a także wielki „Karnawał” najhuczniej obchodzony w miastach nad Renem, tradycyjne Zielone Świątki, „Pfingstritt” –festiwal wywodzący się ze starogermańskiego obrzędu płodności, święta lokalnych bractw strzeleckich „Schutzenfeste”, parady „Rosenmontag”, dzień św. Marcina, pokojowe marsze wielkanocne czy inne imprezy masowe. Popularne są także rozmaite festyny pełne straganów, na których sprzedaje się pierniki, ozdoby i prezenty  świąteczne oraz mnóstwo innych „geschenków”.

Niemcy przywiązują dużą wagę do tradycyjnych śniadań (składających się głównie z białej kiełbasy na gorąco i kawy), karnawału będącego czasem szczególnym i kilku najważniejszych świąt, takich jak Nowy Rok, Wielkanoc, Dzień Zjednoczenia Niemiec czy Dzień Reformacji, które ze względu na wielowyznaniowość są różnie obchodzone w poszczególnych landach.

Warto pamiętać, że Niemcy przestrzegają podstawowych form grzecznościowych, takich jak „Frau” (Pani) i „Herr” (Pan), podawanie dłoni na przywitanie w przypadku mężczyzn i pocałunek w policzki w przypadku kobiet. Na każdym kroku można usłyszeć wszechobecne pozdrowienie „Tschus” (cześć, pa) oraz tradycyjne zwroty „Guten Tag” (Dzień Dobry) i „Auf Wiedersehen” (Do Widzenia). Pod względem zwiedzania zabytków i atrakcji turystycznych Niemcy nie są w specjalny sposób restrykcyjni, więc panuje tam pełna swoboda nie odbiegająca od przyjętych norm w Europie. Ogólnie przyjęte jest, że rachunek w restauracji obejmuje 15 proc. opłatę za obsługę, niemniej kelner zadowolony będzie z napiwku wysokości 5-10 proc. Niewielki napiwek można również zostawić taksówkarzowi.

Być może Niemcy kojarzą się ze sztywnym narodem pozbawionym dobrego humoru, niemniej jeśli nie pozna się ich osobiście, przeświadczenie takie nie do końca musi być prawdziwe.

Aktywny wypoczynek

Niemcy uwielbiają sport i traktują go niemalże jak religię narodową. Prawie w każdej dyscyplinie sportowej mają przedstawicieli plasujących się na najwyższych pozycjach, a ligi poszczególnych gier zespołowych uchodzą za najlepsze nie tylko w Europie, ale i na świecie. Dzięki wybitnym osiągnięciom na najwyższym poziomie plasuje się Bundesliga, tenis czy wyścigi samochodowe, dlatego w wielu miastach działają kluby sportowe oferujące całą gamę możliwości aktywnego spędzania wolnego czasu. W wielu regionach dużą popularnością cieszy się jazda konna, wycieczki piesze i rowerowe, wspinaczka górska, sporty wodne i narciarstwo.

W samym Berlinie aktywnie czas można spędzić nie tylko na spacerowaniu, ale także na uprawianiu sportów w dziesiątkach ośrodków rekreacyjnych rozrzuconych po całym mieście. Inną formą spędzania czasu jest wycieczka statkiem po Sperawie (sieć rzeczna miasta odegrała ważną  rolę w tworzeniu historycznych struktur miejskich) czy zwiedzanie podziemi miasta (np.: bunkier przeciwatomowy Kurfurstendamm, okolice metra Gesundbrunnen, dzielnica Wedding). Interesującą ofertę przedstawia Planetarium Berlińskie i CineStar IMAX. Ponadto Berlin można zwiedzić na wycieczce rowerowej, niemniej jeśli ktoś chce uciec od miejskiego zgiełku powinien wybrać się na Pawią Wyspę lub nad jezioro Grosser Muggelsee, gdzie można wypoczywać oraz uprawiać wszelkie formy turystyki i sportów wodnych.

Wycieczki Fakultatywne

Najbliższe okolice Berlina – turyści zwiedzający miasto mogą oderwać się od wielkomiejskiego zgiełku i odetchnąć w najbliższych okolicach kryjących kilka ciekawostek przyrodniczych. Na uwagę z pewnością zasługuje Pawia Wyspa – Pfaueninsel, zlokalizowana na rzece Haweli, na którą pływają promy, a dzika przyroda objawia się w postaci bujnej roślinności, wspaniałych ogrodów, kilku zabytkowych budowli (np.: zameczek wzniesiony na polecenie króla Fryderyka Wilhelma II) i wszechobecnych pawi. Rajem dla spacerowiczów jest las Grunewald, gdzie wśród buszu znajduje się Muzeum Leśne i domek myśliwski Jagdschloss Grunewald, natomiast na przedmieściu Spandau można poznać tajemnice tamtejszej cytadeli. Z kolei dzielnica Kopenick szczyci się zasilanym wodami Sperawy największym i najpiękniejszym berlińskim jeziorem Grosser Muggelsee. Można tam spędzić czas na: wędrówkach po rozległym lesie, zdobywaniu wzgórza Muggelsee z pięknymi widokami i zwiedzaniu XVII-wiecznego zamku mieszczącego Muzeum Rzemiosł Artystycznych.

Najczęściej Zadawane Pytania

Kiedy najlepiej wybrać się do Berlina?
Ogólnie Niemcy są kierunkiem całorocznym, a czas podróży najlepiej dopasować do aktywnego wypoczynku, zwiedzania miast czy poszczególnych wydarzeń kulturalnych i rozrywkowych. Klimat kontynentalny Niemiec oznacza, że zimy są tam mroźne, a lata gorące. Na zwiedzanie miast najlepsza jest późna wiosna i wczesna jesień. W czerwcu, lipcu i sierpniu doskonale wypoczywa się nad morzem, na pojezierzach i w górach, natomiast zimą można pojeździć na nartach. Warto pamiętać, że w miastach turystycznych i na drogach szczególnie tłoczno może być w okresach kończących długie weekendy (szczególnie Zielona Świątki, święta Wniebowstąpienie Pańskiego i Bożego Ciała).

Berlin jest stolicą mocno związaną z kulturą, dlatego kalendarz interesujących wydarzeń pęka w szwach przez cały rok. Interesujące są przykładowo letnie festiwale berlińskiej Staatsoper, Międzynarodowy Festiwal Filmowy (II), festiwal „MaerzMusik” (II/III), „Berliner Festwochen” (IX-X) i „JazzFest” (XI). Wśród młodych ludzi największą popularnością cieszy się słynna „Parada Miłości” – największy festiwal muzyki elektronicznej odbywający się cyklicznie w lecie. Do Berlina warto także pojechać specjalnie na „Noc Muzeów – Lange Nacht der Museen”, odbywającą się pod koniec stycznia i sierpnia. Interesujące wydarzenie są praktycznie w każdy weekend, więc wystarczy jedynie połączyć wolny czas z indywidualnymi zainteresowaniami.

Jaka waluta obowiązuje w Niemczech i jakie są orientacyjne ceny?
W Niemczech obowiązuje wspólna dla całej Unii Europejskiej waluta – Euro. Konsekwencją tego są nieco wyższe ceny niż w Polsce, zwłaszcza jeżeli chodzi o posiłki w restauracjach i ceny związane z infrastrukturą narciarską i turystyczną. Warto jednak przyjrzeć się sezonowym obniżkom i wyprzedażom, kiedy ceny towarów znacznie spadają i wielu turystów wybiera się do centrów handlowych specjalnie na zakupy.

Gdzie i jakie pamiątki kupić w Berlinie?
W Niemczech, tak samo jak w innych krajach, można nabyć ciekawe pamiątki, które mogą zasilić podróżniczą kolekcję. We wszystkich dużych miastach znajdują się dzielnice handlowe i strefy ze sklepami wyłącznie dla pieszych, a domów towarowych, galerii i sklepów branżowych nie sposób zliczyć. W większości miast odbywają się także cotygodniowe targi „Wochenmarkt”, będące skarbnicą wyszukanych pamiątek. Z pewnością warto kupić ceramikę i porcelanę (głównie porcelanowe naczynia Miśni), bogato zdobione kufle do piwa, szkło stołowe czy szlifowane naczynia ze szkła kryształowego. Interesujące są także wyroby rękodzielniczej sztuki ludowej, takie jak zabawki, lalki w strojach ludowych i całe domki dla lalek, ołowiane żołnierzyki, pluszowe misie oraz regionalne ubrania. Zawsze poszukiwane są pamiątkowe łakocie: norymberskie pierniki, ogórki konserwowe z Brandenburgii czy marcepany z Lubeki. Regionalną pamiątką jest również zegar z kukułką ze Szwarcwaldu, ludziki z ciasta ze śliwkami produkowane w Norymberdze, dziadki do orzechów z Rudaw, ser ze Szlezwika, wędliny z Ratyzbony, porcelanowe figurki Hummel-Figuren, bawarski materiał używany do szycia ubrań czy misterne koronki z Saksonii.

Jak w każdej wielkiej stolicy, tak i w Berlinie znajduje się mnóstwo miejsc, w których warto zrobić zakupy. Z pewnością można udać się na Potsdamer Platz (działa tam jedno z najpopularniejszych miejsc – Arkaden), do domu towarowego Europa Center oraz znanego domu handlowego Kaufhaus Des Westens. Wart odwiedzenia jest także największy zamknięty ciąg dziedzińców w Niemczech – Die Hackeschen Hofe pełen ekskluzywnych butików, kafeterii, wyszukanych sklepików i galerii. Słynną ulica handlową jest Kurfurstendamm, Friedrichstrasse, okolice Prenzlauer Berg i Mitte.

Jaki czas obowiązuje w Niemczech?
W Niemczech obowiązuje taki sam czas jak w Polsce.

Tresc opisow dostarczana przez merlinx.

Jak poruszać się po Niemczech?
Najwygodniejszym sposobem podróżowania jest samochód. Sieć niemieckich autostrad jest bezpłatna i należy do najlepiej rozwiniętych w Europie. Wystarczy posiadać ważne prawo jazdy i ubezpieczenie OC, niemniej warto też wykupić ubezpieczenie Assistance na wypadek ewentualnej awarii lub kolizji. Należy pamiętać, że w niektórych niemieckich miastach zostały wprowadzone „zielone strefy”, do których wstęp mają tylko określone pojazdy na podstawie specjalnych plakietek przyznawanych w zależności od normy emisji spalin (szczegółowe informacje na www.berlin.msz.gov.pl). Warto pamiętać, że niemiecka policja jest bardzo rygorystyczna, jeżeli chodzi o kierowców.

Również podróżowanie pociągiem jest szybkie i przyjemne, dzięki rewelacyjnie rozbudowanym liniom EuroCity, InterCity i InterCity Express. Pociągi są bardzo szybkie, wygodne, punktualne, ale drogie. Znacznie tańsze jest podróżowanie pociągami regionalnymi. Przed wybraniem kolei warto zapoznać się ze wszystkimi dostępnymi zniżkami dla turystów i kartami ułatwiającymi podróżowanie. Transport autokarowy jest także doskonale zorganizowany, a podróżni mogą liczyć na mnóstwo połączeń do wszystkich największych miast oraz na regionalną komunikację w poszczególnych landach. W niektórych regionach turystycznych działają także specjalne autobusy kursujące wzdłuż najpopularniejszych szlaków. Nieograniczone możliwości oferują również niemieckie linie lotnicze łączące regularnymi lotami wszystkie największe miasta. Czasami może okazać się, że przelot samolotem jest tańszy niż podróż koleją.

W Berlinie najlepiej zaopatrzyć się w kartę turystyczną Welcome Card, zapewniającą podróżowanie bez ograniczeń przez kilka dni oraz ulgowy wstęp wolny do wielu obiektów i na dziesiątki imprez. W stolicy uruchomiono specjalne trasy turystyczne obsługiwane przez komunikację oraz linię ekspresową na trasie lotnisko-centrum miasta. Do centrum nie warto jechać samochodem ze względu na korki, gdyż poruszanie z nieznajomością topografii może sprawiać sporo problemów. Dogodnym rozwiązaniem jest pozostawienie auta przy stacji metra, na specjalnym parkingu. System komunikacji miejskiej (metro U-Bahn, tramwaje, autobusy i szybka kolej miejska S-Bahn) jest wzorem, wszystkie środki transportu są czyste, szybkie i punktualne. Podział miasta odpowiada trzem obowiązującym taryfom: A, B i C. Poruszanie piechotą ma sens tylko w ścisłym centrum i w pobliżu poszczególnych atrakcji turystycznych (Brama Brandenburska, Alexanderplatz, Wyspa Muzeów, Unter den Linden). Berlin jest także jednym z najważniejszych centrów komunikacyjnych w Europie, dlatego transport lotniczy, kolejowy, autobusowy i miejski funkcjonuje na najwyższym z możliwych poziomów.

Jakie są ograniczenia celne w Niemczech?
Przewóz towarów podlega ograniczeniom ilościowym na zasadach obowiązujących w UE, co oznacza w praktyce, że rzeczy osobiste i sprzęt na własny użytek nie podlega ograniczeniom celnym. W przypadku towarów można wwozić i wywozić do 800 szt. papierosów, 400 szt. cygaretek, 200 szt. cygar, 1 kg. tytoniu, 10 l spirytusu, 20 l mocniejszego alkoholu, 90 l wina i 110 l piwa. Warto pamiętać, że kontrola celna może być prowadzona na terenie całego kraju.

Jakie dokumenty są potrzebne w razie konieczności skorzystania ze służby zdrowia w Niemczech?
W nagłych przypadkach turyści z Polski objęci są bezpłatną podstawową opieką medyczną. Opłaca się jednak wykupić polisę ubezpieczenia podróżnego, która w razie potrzeby umożliwi pokrycie kosztów bardziej zaawansowanego leczenia i transport medyczny. Jeżeli posiadamy ubezpieczenie prywatne należy zapoznać się z jego warunkami, gdyż w większości przypadków ubezpieczeniem objęte są koszty leczenia powyżej pewnych kwot, które należy samemu opłacić. Przed wyjazdem za granicę dobrze jest jednak w oddziale wojewódzkiego NFZ złożyć wniosek o wydanie Europejskiej Karty Ubezpieczenia Zdrowotnego, która jest dowodem posiadania takiego ubezpieczenia. Warto także pamiętać, że EKUZ nie zapewnia pokrycia kosztów specjalistycznego transportu medycznego do Polski, ani też transportu zwłok, dlatego wskazane jest wykupienie dodatkowego prywatnego ubezpieczenia. Więcej informacji na stronie: www.nfz.gov.pl.

Ze względu na inną florę bakteryjną należy starannie wybierać restauracje lub jadać w hotelach i przestrzegać podstawowych zasad higieny. Turyści powinni pić wyłącznie wodę butelkowaną, ewentualnie gotowaną co najmniej 10 min. Szczepienia ochronne nie są wymagane, ale przed wyjazdem warto sprawdzić czy nie są zalecane sezonowo i profilaktycznie zaszczepić się przed wskazanymi chorobami. Poszczególne zalecenia sanitarne pozwalające uniknąć zachorowania na różne choroby dostępne są na stronie internetowej Państwowej Inspekcji Sanitarnej: www.pis.gov.pl

Ważne informacje MSZ

Dokumentem uprawniającym do wjazdu i wyjazdu z Niemiec tak jak i innych krajów Unii Europejskiej jest dowód osobisty lub paszport. Na terenie Niemiec bez wizy można przebywać 90 dni, a okres ważności paszportu nie może być krótszy niż dozwolony czas pobytu.

Szczegółowe i aktualne informacje można znaleźć na stronie MSZ: www.msz.gov.pl lub na stronie ambasady polskiej w Berlinie: www.berlin.msz.gov.pl

Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej w Republice Federalnej Niemiec
Niemcy, Berlin, Lassenstr. 19-21, 14193
Tel.: +49 1637887676 Tel.: +49 30 22 313 201 Tel. dyżurny: +49 30223130 Faks: +49 3022313155
berlin.amb.sekretariat@msz.gov.pl
www.berlin.msz.gov.pl

Tresc opisow dostarczana przez merlinx.

Instytut Polski w Berlinie
Niemcy, Berlin, Burgstrasse 27, 10178
Tel. dyżurny: +49 30 2475810 Faks: +49 30 24758130
berlin.ip.sekretariat@msz.gov.pl
berlin.polnischekultur.de

Wydział Konsularny Ambasady Rzeczypospolitej Polskiej w Berlinie
Niemcy, Berlin, Richard-Strauss-Str. 11, 14193 Berlin-Grunewald
Tel.: +49 30 22 313 0 Tel. dyżurny: +49 30 22 313 201 Faks: +49 30 22 313 212
www.berlin.msz.gov.pl

Brandenburgia

Dolna Saksonia

Hesja

Meklemburgia

Nadrenia

Saksonia

Szlezwik

Tropical Islands

Niemcy: Alpy Bawarskie , Baden , Bawaria , Berlin , Brandenburgia , Dolna Saksonia , Hesja , Meklemburgia , Nadrenia , Saksonia , Szlezwik , Tropical Islands

Wybierz region Alpy Bawarskie , Baden , Bawaria , Berlin , Brandenburgia , Dolna Saksonia , Hesja , Meklemburgia , Nadrenia , Saksonia , Szlezwik , Tropical Islands